Agjencia amerikane e lajmeve “Associated Press” ka shkruar për filmin “Zgjoi” i cili është një nga pretendentët për të fituar çmimin “Oscars 2022”.
Në artikullin dedikuar filmit “Zgjoi”, “Associated Press” shkruan:
Janarin e kaluar, regjisorja Blerta Basholli ishte e lumtur që kishte hyrë në Festivalin e Filmit Sundance me filmin e saj debutues “Hive”. Filmi në gjuhën shqipe për një grua që fillon biznesin e saj pas Luftës së Kosovës ishte një perlë frymëzuese, por Basholli as që kishte guxuar të ëndërronte se sa larg do të arrinin.
Jo vetëm që u bë filmi i parë në historinë e Sundance që fitoi tre çmimet më të mira në konkursin botëror të kinemasë, por tani ai ka një shans të madh për t’u bërë pretendenti i parë i Kosovës për Oscar në kategorinë më të mirë ndërkombëtare të filmit.
“Hive”, i cili vjen në video sipas kërkesës më 1 shkurt dhe The Criterion Channel më 9 shkurt, bazohet në historinë e vërtetë të Fahrije Hotit, e cila gjatë Luftës së Kosovës 1998-1999 u largua nga qyteti i saj i vogël i Krushës së Madhe me fëmijët e saj të vegjël. Kur ajo u kthye, burri i saj ishte zhdukur dhe ka të ngjarë të ketë vdekur dhe ajo nuk kishte asnjë mënyrë për të mbajtur familjen e saj. Duke përmbysur traditën dhe pritshmëritë, Hoti u bashkua me kolegët e veja të luftës dhe filloi të shiste ajvarin e bërë vetë, një erëz të bërë me speca të kuq, në tregjet lokale.
Biznesi i saj, Kooperativa Krusha, vazhdon të funksionojë edhe sot.
Basholli ka hasur në lajmet e Hotit vite më parë, në kohën kur ajo po merrte MPJ-në nga Universiteti i New York-ut. Ajo e dinte se duhej të ishte një film dhe se Yllka Gashi, një aktore e njohur në Kosovë, duhet të luante. Basholli dhe Gashi u takuan me Hotin rreth vitit 2011 dhe kjo e përforcoi edhe më tej misionin e tyre për të treguar historinë e saj. Por do të duheshin gati nëntë vjet për ta nisur filmin dhe dy të tjera para se të kishte momentin e Hirushes në Sundance.
“Para se ta takoja, unë isha klient”, tha Gashi nga shtëpia e saj në Konektikat. “Më bëri përshtypje se si i lindi kjo ide, sepse bërja e ajvarit është një gjë tradicionale për femrat shqiptare, veçanërisht femrat e brezit të nënës sonë. Ajo ishte kaq e zgjuar për ta përdorur këtë aftësi, këtë aftësi shumë praktike dhe për ta kthyer atë në një biznes. Që nga hera e parë që u ulëm me të dhe dëgjuam historinë e saj, thjesht rashë në dashuri me të. Ajo ka këtë dinjitet dhe këtë hir që të mahnit, edhe pse ka kaluar kaq shumë dhe ka kaluar shumë dhimbje, pikëllim dhe pasiguri, ajo është ende kjo grua e hirshme, e fortë që të frymëzon”.
Basholli dhe Gashi ishin të dy adoleshentë në Kosovë kur shpërtheu lufta. Ata e mbajnë mend mirë atë dhe gjithashtu vitet e vështira që kanë çuar deri në të.
“Rritja në vitet e 90-ta në Kosovë nuk ishte një kohë e mirë për të qenë fëmijë”, tha Gashi.
Por përvoja e ndarjes së historive të tyre dhe e realizimit të filmit dhe e vendosjes së tyre në këpucët e nënave të tyre u tregua katartike në një farë mënyre.
“Ne jetuam për shumë vite në okupim, kështu që ishte një periudhë e gjatë që vërtet ishim dëshmitarë të shumë gjërave”, tha Basholli. “Por unë kurrë nuk e kam ditur historinë e Yllkës dhe se çfarë kishte kaluar dhe si u largua nga Kosova gjatë luftës dhe ajo nuk e dinte historinë time. Kështu që ne të dy u hapëm me njëri-tjetrin… Është gjithashtu një mënyrë shërimi dhe një mënyrë për të treguar një histori që shpresojmë të mos përsëritet”.
Gashi tha se ishte diçka që ajo as nuk e dinte se kishte nevojë.
“Kjo hapi një perspektivë të re, të jem e sinqertë, sepse mendoj se kolektivisht kurrë nuk kemi pasur mundësi të shërohemi si shoqëri, si komb, si popull, sepse ishim të etur për ta ndërtuar vendin”, tha Gashi. “Ne kurrë nuk morëm pasojat e luftës dhe traumat që na shkaktoi ajo lufta dhe gjithçka para luftës”.
Suksesi i “Hive” ka bërë që i gjithë vendi t’i brohorasë edhe tani. Madje, njerëzit e kanë ndaluar Bashollin në rrugë për ta falënderuar që i ka bërë kaq krenarë.
“Njerëzit e njohin Yllkën sepse ajo është një aktore shumë e njohur dhe njerëzit e duan vërtet. Por të ndalosh regjisorin nuk ndodh kaq shumë këtu”, tha Basholli duke qeshur.
Ajo është pjesë e asaj që quhet Vala e Re e filmave në Kosovë. Gjatë vitit të kaluar, disa regjisore të tjera femra kanë pasur pjesë në festivale. “Hive” është ndër 15 filmat që hynë në listën e ngushtë të Oscars për filmin më të mirë ndërkombëtar, i cili është i pari për Kosovën. Ata do të mësojnë më 8 shkurt nëse do të jetë apo jo ndër pesë filmat që konkurrojnë për çmimin në Oscar më 27 mars.
Basholli, thotë ajo, është skeptik. Ajo as që mendoi se “Hive” kishte një shans në Sundance. Por ajo është e lumtur për efektin që ka.
“Me të vërtetë më prek që njerëzit janë kaq krenarë për të. Me të vërtetë i bëri njerëzit të lumtur”, tha Basholli. “Kjo i jep shpresë njerëzve ashtu si Fahrije na dha shpresë neve kur ne punonim për filmin. Ajo kurrë nuk u dorëzua”. /Prive.al
